विष्णु

विकिपीडिया से
विष्णु
  • संरक्षण के देवता
  • धर्म के रक्षक
  • कर्म के दाता
  • परब्रह्म
Member of त्रिमूर्ति
दूसर नाँव
  • हरि
  • नारायण
  • माधव
  • केशव
  • अच्युत
  • जनार्दन
संबंधित बाड़े
धाम
  • बैकुंठ (नारायण)
  • गरबोधक सागर (गर्भोदक्षयी विष्णु)
  • क्षीर सागर (क्षीरोदकशायी विष्णु)
मंत्र
हथियार
चीन्हा
Dayगुरुवार (बृहस्पतिवार)
Colorनील
सवारी
ग्रंथ
तिहुआर
Personal information
Consortलक्ष्मी
संतान
सहोदरपार्वती या दुर्गा (शैववाद के अनुसार औपचारिक बहन)

विष्णु सनातन धर्म के मुख्य देवताओं में से एक हवें जिनके नारायणहरि के नाँव से भी जानल जाला। समकालीन हिंदू धर्म के भीतर प्रमुख परंपरा में से एगो वैष्णववाद के भीतर ऊ सर्वोच्च बाड़ें।[1][2]

अंकोरवाट के भगवान बिष्णु के ई मंदिर पूरा दुनिया में सबसे बड़ा मंदिर हवे

विष्णु के त्रिमूर्ति के भीतर संरक्षक के रूप में जानल जाला, जवन परम देवता के त्रिमूर्ति ह जवना में ब्रह्मा आ शिव शामिल बाड़े।[3][4]

वैष्णववाद में विष्णु ऊ परम जीव हवें जे ब्रह्मांड के रचना, रक्षा आ रूपांतरण करेलें। शक्तिवाद परम्परा में देवी भा आदि शक्ति के परम परब्रह्म बतावल गइल बा, फिर भी विष्णु के शिव आ ब्रह्मा के साथे पूजल जाला। कहल जाला कि त्रिदेवी हर एक के ऊर्जा आ सृजनात्मक शक्ति हई, जवना में लक्ष्मी विष्णु के बराबर पूरक साथी हई।[5] सनातन धर्म के स्मार्त परम्परा के पंचायत पूजा में ऊ पांच समतुल्य देवता में से एक हवें।[4]

वैष्णववाद के अनुसार भगवान के उच्चतम रूप गुण (सगुण) वाला होला, आ एकर निश्चित रूप होला, बाकी ई अनंत, पारलौकिक आ अपरिवर्तनीय ब्रह्म ब्रह्म हवे आ ब्रह्मांड के कोर आत्म (आत्मा) हवे।[6] विष्णु के परोपकारी आ भयावह दुनु तरह के कई गो चित्रण बा। परोपकारी पहलु में उनुका के एगो सर्वज्ञ के रूप में देखावल गइल बा जे नाग आदिशेष (जे समय के प्रतिनिधित्व करेला) के कुंडली पर सुतल बाड़ें, जे अपना पत्नी लक्ष्मी के साथे खीरा सागर नाम के दूध के आदिम सागर में तैरत बाड़ें।[7]

जब भी दुनिया के बुराई, अराजकता अउरी विनाशकारी शक्ति के खतरा होखेला त विष्णु ब्रह्मांडीय व्यवस्था के बहाल करे अउरी धर्म के रक्षा खाती अवतार के रूप में अवतार लेवेले। दशावतार विष्णु के दस प्राथमिक अवतार हवें। एह दस में से रामकृष्ण के सबसे अधिक महत्व बा।[8]

इहो देखल जाय[संपादन करीं]

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. Kedar Nath Tiwari (1987). Comparative Religion. Motilal Banarsidass Publications. p. 38. ISBN 9788120802933.
  2. Pratapaditya Pal (1986). Indian Sculpture: Circa 500 BCE- 700 CE. University of California Press. pp. 24–25. ISBN 978-0-520-05991-7.
  3. Orlando O. Espín; James B. Nickoloff (2007). An Introductory Dictionary of Theology and Religious Studies. Liturgical Press. p. 539. ISBN 978-0-8146-5856-7.
  4. 4.0 4.1 Gavin Flood, An Introduction to Hinduism (1996), p. 17.
  5. David Leeming (17 November 2005). The Oxford Companion to World Mythology. Oxford University Press. p. 236. ISBN 978-0190288884.
  6. Edwin Bryant; Maria Ekstrand (23 June 2004). The Hare Krishna Movement: The Postcharismatic Fate of a Religious Transplant. Columbia University Press. p. 16. ISBN 978-0231508438.
  7. Vanamali (20 March 2018). In the Lost City of Sri Krishna: The Story of Ancient Dwaraka. Simon and Schuster. p. 737. ISBN 978-1620556825.
  8. Zimmer, Heinrich Robert (1972). Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Princeton University Press. p. 124. ISBN 978-0-691-01778-5.

बाहरी कड़ी[संपादन करीं]