कार्बन

विकिपीडिया से
(Carbon से अनुप्रेषित)
Carbon,  6C
Graphite (left) and diamond (right), two allotropes of carbon
आम लच्छन (जनरल प्रापर्टी)
एलोट्रोपgraphite, diamond
रूपरंगgraphite: black
diamond: clear
स्टैंडर्ड परमाणु वजन (Ar, standard)[12.009612.0116] conventional: 12.011
पीरियाडिक टेबल में Carbon
Hydrogen हीलियम
लिथियम बेरीलियम बोरॉन कार्बन नाइट्रोजन ऑक्सीजन फ्लोरीन नियॉन
सोडियम मैग्नीशियम अल्मुनिया सिलिकॉन फॉस्फोरस गंधक क्लोरीन आर्गन
पोटैशियम कैल्शियम स्कैंडियम टाइटैनियम वैनेडियम क्रोमियम मैंगनीज लोहा कोबाल्ट निकेल ताँमा जस्ता गैलियम जर्मेनियम आर्सेनिक सेलीनियम ब्रोमीन क्रिप्टन
रुबिडियम स्ट्रॉन्सियम यिट्रियम जिरकोनियम नियोबियम मॉलिब्डेनम टेक्नीशियम रुथेनियम रोडियम पैलेडियम चानी कैडमियम इंडियम टीना एंटिमनी टेल्यूरियम आयोडीन जेनॉन
सीजियम बेरियम लैंथेनम सेरियम प्रासियोडाइमियम नियोडाइमियम प्रोमेथियम समेरियम युरोपियम गैडोलिनियम टर्बियम डिस्प्रोसियम होल्मियम अर्बियम थुलियम यिट्टर्बियम लुटेटियम हाफ्नियम टैंटलम टंगस्टन रेनियम ऑस्मियम इरीडियम प्लैटिनम सोना पारा थैलियम सीसा बिस्मथ पोलोनियम एस्टेटीन रेडान
फ्रंशियम रेडियम एक्टिनियम थोरियम प्रोटैक्टिनियम यूरेनियम नेप्चुनियम प्लुटोनियम अमेरिसियम क्युरियम बर्केलियम कैलिफोर्नियम आइंस्टाइनियम फर्मियम मेंडेलेवियम नोबेलियम लॉरेंशियम रदरफोर्डियम डब्नियम सीबोर्गियम बोरियम (तत्व) हस्सियम मेइट्नेरियम डार्मश्टाटियम रंटगेनियम कॉपरनीशियम निहोनियम फ्लेरोवियम मॉस्कोवियम लिवरमोरियम टेनेसीन ओगानेस्सन


C

Si
boroncarbonnitrogen
परमाणु नंबर (Z)6
ग्रुपgroup 14 (carbon group)
पीरियड2
ब्लॉकp
इलेक्ट्रान कन्फिगरेशन[He] 2s2 2p2
Electrons per shell
2, 4
भौतिक लच्छन
फेज at STPsolid
सब्लिमेशन ताप3915 K ​(3642 °C, ​6588 °F)
घनत्व (लगभग रू.टे.)amorphous: 1.8–2.1 g/cm3[1]
graphite: 2.267 g/cm3
diamond: 3.515 g/cm3
ट्रिपल प्वाइंट4600 K, ​10,800 kPa[2][3]
फ्यूजन के एन्थाल्पीgraphite: 117 kJ/mol
मोलर हीट कैपसिटीgraphite: 8.517 J/(mol·K)
diamond: 6.155 J/(mol·K)
परमाणु संबंधी लच्छन
ऑक्सीडेशन स्टेट−4, −3, −2, −1, 0, +1,[4] +2, +3,[5] +4[6] (a mildly acidic oxide)
इलेक्ट्रोनिगेटिविटीPauling scale: 2.55
आयनाइजेशन एनर्जी
  • 1st: 1086.5 kJ/mol
  • 2nd: 2352.6 kJ/mol
  • 3rd: 4620.5 kJ/mol
  • (more)
कोवैलेंट रेडियसsp3: 77 pm
sp2: 73 pm
sp: 69 pm
वान डर वाल्स रेडियस170 pm
स्पेक्ट्रल रेंज में रंग के लाइन सभ
स्पेक्ट्रल लाइन
अन्य लच्छन
क्रिस्टल स्ट्रक्चरgraphite: ​simple hexagonal
Simple hexagonal crystal structure for graphite: carbon

(black)
क्रिस्टल स्ट्रक्चरface-centered diamond-cubic
Diamond cubic crystal structure for carbon
Speed of sound thin roddiamond: 18,350 m/s (at 20 °C)
थर्मल ऍक्सपैंशनdiamond: 0.8 µm/(m·K) (at 25 °C)[7]
थर्मल कंडक्टिविटीgraphite: 119–165 W/(m·K)
diamond: 900–2300 W/(m·K)
इलेक्ट्रिकल रेजिस्टिविटीgraphite: 7.837 µΩ·m[8]
चुंबकी क्रमdiamagnetic[9]
यंग्स माड्युलसdiamond: 1050 GPa[7]
शियर माड्युलसdiamond: 478 GPa[7]
बल्क माड्युलसdiamond: 442 GPa[7]
पोइसंस रेशियोdiamond: 0.1[7]
मोहो हार्डनेसgraphite: 1–2
diamond: 10
सीएएस (CAS) नंबर7440-44-0
इतिहास
खोजEgyptians and Sumerians[10] (3750 BCE)
Recognized as an element byAntoine Lavoisier[11] (1789)
carbon के प्रमुख आइसोटोप
Iso­tope Abun­dance Half-life (t1/2) Decay mode Pro­duct
11C syn 20 min β+ 0.96 11B
12C 98.9% 12C is stable with 6 neutrons
13C 1.1% 13C is stable with 7 neutrons
14C trace 5730 y β 0.156 14N
|

कार्बन (अंग्रेजी: कॉर्बन; Carbon, मूल लैटिन: carbo "कोइला" से अंग्रेजी में आइल शब्द) एगो रासायनिक तत्व हवे जेकर चीन्हा C (रोमन कैपिटल अच्छर "सी") हवे आ परमाणु नंबर 6 हवे। ई गैर-धातु हवे आ टेट्रावैलेंट—मने कि कोवेलेंट बंध बनावे खातिर चार इलेक्ट्रान के उपलब्धता वाला हऽ। ई पीरियोडिक टेबल में ग्रुप 14 में रखल जाला।[17] कार्बन के तीन गो आइसोटोप प्राकृतिक रूप से मिले लें, 12C13C स्टेबल होलें, जबकि 14C एगो रेडियोन्यूकलाइड हवे, एकरे क्षय के हाफ-लाइफ लगभग 5,730 साल होला।[18] कार्बन कुछ अइसन तत्व सभ में से एक बा जेकरे बारे में बहुत प्राचीन जमाना से लोगन के मालुम बाटे।[19]

कार्बन पृथ्वी पर बहुत सारे रूपों में पाया जाता है| जैसे - हिरा, ग्रेफाइट, फुलरिन आदि|लेकिन हिरा कार्बन का शुद्धतम रूप है जो की बहुत कठोर होता है इससे काच पत्थर आदि काटे जा सकते है| दुसरि तरफ ग्रेफाइट बहुत नर्म और कोमल होता है,इसका उपयोग लिखने वाली पेन्सिल में किया जाता है.....Read More

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
  2. Haaland, D (1976). "Graphite-liquid-vapor triple point pressure and the density of liquid carbon". Carbon. 14 (6): 357. doi:10.1016/0008-6223(76)90010-5.
  3. Savvatimskiy, A (2005). "Measurements of the melting point of graphite and the properties of liquid carbon (a review for 1963–2003)". Carbon. 43 (6): 1115. doi:10.1016/j.carbon.2004.12.027.
  4. "Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical" (PDF). Retrieved 2007-12-06.
  5. "Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP" (PDF). Retrieved 2007-12-06.
  6. "Carbon: Binary compounds". Retrieved 2007-12-06.
  7. 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 Properties of diamond, Ioffe Institute Database
  8. https://www.nde-ed.org/GeneralResources/MaterialProperties/ET/ET_matlprop_Misc_Matls.htm
  9. Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
  10. "History of Carbon and Carbon Materials - Center for Applied Energy Research - University of Kentucky". Caer.uky.edu. Retrieved 2008-09-12.
  11. Senese, Fred (2000-09-09). "Who discovered carbon?". Frostburg State University. Retrieved 2007-11-24.
  12. Conventional Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  13. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  14. "Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP" (PDF). Retrieved 2007-12-06.
  15. "Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical" (PDF). Retrieved 2007-12-06.
  16. "Carbon: Binary compounds". Retrieved 2007-12-06.
  17. "carbon | Facts, Uses, & Properties". Encyclopedia Britannica (अंग्रेजी में). Archived from the original on 2017-10-24.
  18. "Carbon – Naturally occurring isotopes". WebElements Periodic Table. Archived from the original on 2008-09-08. Retrieved 2008-10-09.
  19. "History of Carbon". Archived from the original on 2012-11-01. Retrieved 2013-01-10.