मैंगनीज

विकिपीडिया से
Manganese,  25Mn
A rough fragment of lustrous silvery metal
आम लच्छन (जनरल प्रापर्टी)
नाँव के उच्चारण/ˈmæŋɡənz/ (MANG-gə-neez)
रूपरंगsilvery metallic
स्टैंडर्ड परमाणु वजन (Ar, standard)54.938044(3)[1]
पीरियाडिक टेबल में Manganese
Hydrogen हीलियम
लिथियम बेरीलियम बोरॉन कार्बन नाइट्रोजन ऑक्सीजन फ्लोरीन नियॉन
सोडियम मैग्नीशियम अल्मुनिया सिलिकॉन फॉस्फोरस गंधक क्लोरीन आर्गन
पोटैशियम कैल्शियम स्कैंडियम टाइटैनियम वैनेडियम क्रोमियम मैंगनीज लोहा कोबाल्ट निकेल ताँमा जस्ता गैलियम जर्मेनियम आर्सेनिक सेलीनियम ब्रोमीन क्रिप्टन
रुबिडियम स्ट्रॉन्सियम यिट्रियम जिरकोनियम नियोबियम मॉलिब्डेनम टेक्नीशियम रुथेनियम रोडियम पैलेडियम चानी कैडमियम इंडियम टीना एंटिमनी टेल्यूरियम आयोडीन जेनॉन
सीजियम बेरियम लैंथेनम सेरियम प्रासियोडाइमियम नियोडाइमियम प्रोमेथियम समेरियम युरोपियम गैडोलिनियम टर्बियम डिस्प्रोसियम होल्मियम अर्बियम थुलियम यिट्टर्बियम लुटेटियम हाफ्नियम टैंटलम टंगस्टन रेनियम ऑस्मियम इरीडियम प्लैटिनम सोना पारा थैलियम सीसा बिस्मथ पोलोनियम एस्टेटीन रेडान
फ्रंशियम रेडियम एक्टिनियम थोरियम प्रोटैक्टिनियम यूरेनियम नेप्चुनियम प्लुटोनियम अमेरिसियम क्युरियम बर्केलियम कैलिफोर्नियम आइंस्टाइनियम फर्मियम मेंडेलेवियम नोबेलियम लॉरेंशियम रदरफोर्डियम डब्नियम सीबोर्गियम बोरियम (तत्व) हस्सियम मेइट्नेरियम डार्मश्टाटियम रंटगेनियम कॉपरनीशियम निहोनियम फ्लेरोवियम मॉस्कोवियम लिवरमोरियम टेनेसीन ओगानेस्सन


Mn

Tc
chromiummanganeseiron
परमाणु नंबर (Z)25
ग्रुपgroup 7
पीरियड4
ब्लॉकd
इलेक्ट्रान कन्फिगरेशन[Ar] 3d5 4s2
Electrons per shell
2, 8, 13, 2
भौतिक लच्छन
फेज at STPsolid
पघिलाव ताप1519 K ​(1246 °C, ​2275 °F)
उबाल ताप2334 K ​(2061 °C, ​3742 °F)
घनत्व (लगभग रू.टे.)7.21 g/cm3
जब लिक्विड होखे ( प.ता.)5.95 g/cm3
फ्यूजन के एन्थाल्पी12.91 kJ/mol
बास्पीकरण के एन्थाल्पी221 kJ/mol
मोलर हीट कैपसिटी26.32 J/(mol·K)
भाप दाब
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1228 1347 1493 1691 1955 2333
परमाणु संबंधी लच्छन
ऑक्सीडेशन स्टेट−3, −2, −1, +1, +2, +3, +4, +5, +6, +7 (depending on the oxidation state, an acidic, basic, or amphoteric oxide)
इलेक्ट्रोनिगेटिविटीPauling scale: 1.55
आयनाइजेशन एनर्जी
  • 1st: 717.3 kJ/mol
  • 2nd: 1509.0 kJ/mol
  • 3rd: 3248 kJ/mol
  • (more)
एटॉमिक रेडियसempirical: 127 pm
कोवैलेंट रेडियसLow spin: 139±5 pm
High spin: 161±8 pm
स्पेक्ट्रल रेंज में रंग के लाइन सभ
स्पेक्ट्रल लाइन
अन्य लच्छन
क्रिस्टल स्ट्रक्चरbody-centered cubic (bcc)
Body-centered cubic crystal structure for manganese
Speed of sound thin rod5150 m/s (at 20 °C)
थर्मल ऍक्सपैंशन21.7 µm/(m·K) (at 25 °C)
थर्मल कंडक्टिविटी7.81 W/(m·K)
इलेक्ट्रिकल रेजिस्टिविटी1.44 µΩ·m (at 20 °C)
चुंबकी क्रमparamagnetic
यंग्स माड्युलस198 GPa
बल्क माड्युलस120 GPa
मोहो हार्डनेस6.0
ब्रिनेल हार्डनेस196 MPa
सीएएस (CAS) नंबर7439-96-5
इतिहास
खोजTorbern Olof Bergman (1770)
पहिला आइसोलेशनJohann Gottlieb Gahn (1774)
manganese के प्रमुख आइसोटोप
Iso­tope Abun­dance Half-life (t1/2) Decay mode Pro­duct
52Mn syn 5.591 d ε 52Cr
β+ 0.575 52Cr
γ 0.7, 0.9, 1.4
53Mn trace 3.74×106 y ε 53Cr
54Mn syn 312.3 d ε 1.377 54Cr
γ 0.834
55Mn 100% 55Mn is stable with 30 neutrons
|

मैंगनीज (Manganese) एगो रासायनिक तत्व हवे जेकर रासायनीक चीन्हा Mn आ परमाणु नंबर 25 होला। ई कड़ेर आ टूटे वाला धातु हवे जे चानी के नियर होला, खानिज सभ में ई कई चीजन के साथे मिलल रूप में प्रकृति में पावल जाला, अक्सरहा लोहा के साथे मिलेला। ई ट्रांजिशन धातु हवे। एकर इस्तेमाल कई किसिम के मिलावटी धातु (एलॉय) बनावे में इस्तेमाल होला। खास इस्तेमाल इस्टील बनावे के उद्योग में होला आ ई इस्टील के मजबूती बढ़ावे ला आ एकरे क्षय होखे के रोके ला। मैंगनीज ऑक्साइड के इस्तेमाल एगो आक्सिडाइजिंग एजेंट के रूप में होखे ला, रबर बनावे में होला, सीसा (ग्लास) बनावे में होला, रासायनिक खाद आ चीनी माटी के बर्तन आ अउरी समान बनावे में होला। मैंगनीज सल्फेट के इस्तेमाल फंगस रोके खातिर होला।

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. Meija, J.; Coplen, T. B. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry. 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (help)
  2. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights