मिठाई

विकिपीडिया से
मिठाई
बरफी
बिबिध किसिम के मिठाई सभ के नमूना

मिठाई भारत आ आसपास के इलाका में बने वाला कई किसिम के मीठा पकवान[1][2] हईं जे दूध, फल आ अनाज में से कौनों भी चीज से बनल हो सके लीं आ इनहन के सवाद मीठ होला, बहुत सारी मिठाई सभ में सुगंध आ रंग के भी इस्तेमाल होला। मिठाई घरेलू रूप से भी बनावल जालीं आ बड़ा पैमाना पर कौनों कार-परोज में भा दुकान पर बेचे खाती हलुआई लोग भी बनावे ला। भारत, पाकिस्तान, नेपाल, श्रीलंका, बांग्लादेस नियर देस सभ में हजारन गो दुकान खाली मिठाइए बनावे आ बेचे के बिजनेस करे लीं।

आमतौर पर मिठाई बनावे में इस्तेमाल सामान के आधार पर इनहन के बर्गीकरण कइल जा सके ला। दूध से बनल मिठाई, फल से बनल मिठाई भा अनाज से या फिर इनहन के मिलजुल रूप से बनल मिठाई हो सके लीं। मिठाई बनावे के तरीका के आधार पर भी ई कई किसिम के होखे लीं। कुछ के पकावल जाला (पानी में, चाहे बाहिरी भा खुदे सामग्री के आपन पानी में), कुछ के सेंक के पकावल जाला, कुछ के तेल-घीव में छानल (फ्राई कइल) जाला, कुछ भूज के बनावल जालीं आ कुल्फी नियर कुछ मिठाई जमा के भी बनावल जालीं।

मिठाई सभ के रूप-रंग आ सवाद में क्षेत्रीय बिबिधता आ हर इलाका के अलग-अलग खासियत भी देखल जाला। कौनों क्षेत्र बिसेस कौनों खास मिठाई खातिर परसिद्ध हो सके ला भा एकही मिठाई अलग-अलग क्षेत्र के हिसाब से अलग सवाद-सुगंध लिहले हो सके ले। भारतीय इलाका के बारे में एगो लेखक के कहनाम बा कि "साइदे दुनिया के कौनों अइसन हिस्सा होखी जहाँ अतना बिबिधता वाली आ अतना किसिम के मिठाई मिलें"।[3]

कुछ मिठाई बिसेस परब-तिहुआर से जुड़ल होलीं, जइसे कि गोझिया होली पर बनावल जाले[4][5] या माँठ (ठेकुआ)[6] भा पिठिया छठ पूजा खातिर बनावल जाला। बहुधा, मिठाई पहिले देवता लोग के परसाद के रूप में भी चढ़ावल जालीं।[7] अलग-अलग मिठाई सभ के खाए के समय भी अलग हो सके ला, जइसे कि जिलेबी आमतौर पर सबेरे खाइल जाले।[8]

भोजपुरी आ अउरी उत्तर भारतीय भाषा सभ में इनहन के मिठाई, मीठा, भा मिट्ठा कहल जाला जबकि भारतीय उपमहादीप के अलग-अलग हिस्सा में इनहन के (सामूहिक) नाँव अलग-अलग भी होला।

उत्तर भारतीय मिठाई सभ[संपादन करीं]

नाम चित्र मुख्य सामग्री श्रेणी
पेठा कठोर उज्जर कद्दू, चीनी, निम्बू, फिटकिरी पाउडर वगैरह चीनी के घोल पर आधारित
बादाम हलवा Almonds, ghee Halva
बालूशाही Maida flour, yogurt, oil, sugar Sugar syrup based
बेसन के लड्डू Gram flour (besan), ghee, sugar Laddu
बूंदी Sugar syrup based
गाजर के हलुआ Carrots, milk, sugar, ghee, cashews and raisins Halva
गाजर के बरफी Dried milk with ground cashews, pistachios or peanuts, often with edible silver foil as decoration[9] बरफी
Ghevar Flour, ghee, kewra, milk, clarified butter, sugar, almonds, pistachio, saffron, green cardamom Fried, sugar syrup based
गुलाब जामुन Fried milk balls soaked in sweet syrup, such as rose syrup or honey.[10] Fried, sugar syrup based
अमिरती Sugar syrup, lentil flour Fried, sugar syrup based
जिलेबी Dough fried in a coil shape dipped in sugar syrup, often taken with milk, tea, yogurt, or lassi.[11] Fried, sugar syrup based
कड़ा प्रसाद Wheat flour, sugar, nuts, ghee Halva
काजू कतली Cashews, ghee with cardamom and sugar.[12] Barfi
काला जामुन
कलाकंद Milk, cottage cheese Burfi
खीर A rice pudding made with milk, rice, sugar and dried fruits[13] Dessert
Khopra pak Milk, coconut, sugar Burfi
Kulfi[14] An ice cream made with milk and sugar, with a variety of flavours such as mango, saffron, or cardamom.[15] Ice cream
मोतीचूर लड्डू Besan flour, sugar लड्डू
लस्सी Yogurt, milk, nuts, can be made with mango (mango lassi) Yogurt drink
Malai ki gilauri Milk cream, chhena, khoya
Malai laddu Milk cream Laddu
Malai pan Milk cream
मालपुआ A type of pancake, made of wheat or rice flour, deep fried and dipped in sugar syrup.[16]
Meetha lola Wheat flour, Sugar, ghee Sweet roti
मूंग के हलुआ Milk, mung bean, dal (lentil), dry fruits Halva
Nankhatai Nankhatai, an Indian sweet Refined flour (maida), gram flour (besan), ghee, powdered sugar, yogurt, green cardamom seeds Flour based sweet
पेड़ा Milk
फिरनी Rice, sugar, nuts pudding
राबड़ी A sweet, condensed milk-based dish made by boiling the milk on low heat for a long time until it becomes dense and changes its color to pinkish. Sugar, spices and nuts are added for flavour. It is chilled and served as a dessert.[17] pudding
रसमलाई Chhena, reduced milk, pistachio Dessert
Rava laddu Semolina, coconut, sugar, ghee Laddu
सेवई के खीर Vermicelli, sugar, nuts pudding
Sheera Semolina, ghee, nuts, milk Pudding
Singori Milk, coconut, molu leaf
सोहन हलुआ Corn flour, ghee, dry fruits Halva
सोन पापड़ी Besan flour Barfi
Teerangi barfi

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. मिठाई[मुर्दा कड़ी], ऑक्सफ़ोर्ड ऑनलाइन डिक्शनरी पर.
  2. Guide to Indian Sweets (2011-04-17). "Guide to Indian Sweets". DESIblitz. Retrieved 2018-05-11.
  3. The Oxford Companion to Sugar and Sweets. Oxford University Press. 1 April 2015. pp. 665–. ISBN 978-0-19-931362-4.
  4. जगदीश प्रसाद पांडेय (2011). अवधी ग्रंथावली. Vāṇī Prakāśana. pp. 77–. ISBN 978-81-8143-905-5.
  5. "Holi Special 2018 Recipe Of Delicious Mawa Gujia - होली स्पेशल 2018: इस त्योहार अपनों को परोसे ये स्पेशल डिश, जान लें रेसिपी - Amar Ujala Hindi News". Amarujala.com. 2018-02-20. Retrieved 2018-05-11.
  6. "chhath puja 2017 know recipe making of thekua | जानिए छठ पूजा का स्पेशल प्रसाद ठेकुआ बनाने की विधि". www.newsstate.com. 2017-10-24. Retrieved 2018-05-11.
  7. "Mithai: What Goes into the Box of Deepavali Sweets?" (अंग्रेजी में). Guide.michelin.com. Retrieved 2018-05-11.
  8. "A juicy jalebi to start the day". The Hindu. 2016-05-12. Retrieved 2018-05-11.
  9. Lois Sinaiko Webb (28 December 1995). Holidays of the World Cookbook for Students. ABC-CLIO. pp. 193–. ISBN 978-0-89774-884-1. Retrieved 16 June 2012.
  10. Priya Wickramasinghe; Carol Selva Rajah (1 February 2005). Food of India. Murdoch Books. pp. 264–. ISBN 978-1-74045-472-8. Retrieved 16 June 2012.
  11. Lise Winer (16 January 2009). Dictionary of the English/Creole of Trinidad & Tobago: On Historical Principles. McGill-Queen's Press – MQUP. pp. 460–. ISBN 978-0-7735-3406-3. Retrieved 16 June 2012.
  12. Elizabeth M. Collingham (2006). Curry: A Tale of Cooks And Conquerors. Oxford University Press. pp. 71–. ISBN 978-0-19-517241-6. Retrieved 16 June 2012.
  13. Subodh Kapoor (1 July 2002). The Indian Encyclopaedia. Cosmo Publications. p. 1745. ISBN 978-81-7755-257-7. Retrieved 4 June 2012.
  14. Caroline Liddell, Robin Weir, Frozen Desserts: The Definitive Guide to Making Ice Creams, Ices, Sorbets, Gelati, and Other Frozen Delights, Macmillan, 1996, ISBN 978-0-312-14343-5, ... Kulfi is the traditional Indian ice cream and has a strongly characteristic cooked-milk flavour and dense icy texture. ... The basis of making kulfi is to reduce a large volume of milk down to a very small concentrated amount ...
  15. Malvi Doshi (1 November 2002). Cooking Along the Ganges: The Vegetarian Heritage of India. iUniverse. pp. 448–. ISBN 978-0-595-24422-5. Retrieved 16 June 2012.
  16. Gil Marks (10 September 2010). Encyclopedia of Jewish Food. John Wiley & Sons. pp. 382–. ISBN 978-0-470-39130-3. Retrieved 16 June 2012.
  17. Mohini Sethi (1 January 2008). Institutional Food Management. New Age International. pp. 850–. ISBN 978-81-224-1525-4. Retrieved 16 June 2012.