नगरपालिका

विकिपीडिया से
(महानगरपालिका से अनुप्रेषित)

नगरपालिका जइसन की नाम से पता चल रहल बा, नगर या शहर खातिर आमतौर पर एगो निकाय ह। ई शहर के स्थानीय निकाय होखेला, निकाय के पास स्वशासन या अधिकार क्षेत्र के शक्ति हो सकेला। ई शक्ति देश (केंद्र) या राज्य द्वारा प्रदान करल गइल हो सकत बा। नगरपालिका के पास छोट-मोट ग्रामीण क्षेत्र, कस्बा आदि के खुद में शामिल करे के शक्ति हो सकेला।

नगरपालिका के कई वर्ग में परिभाषित करल जा सकत बा। परिभाषित करे खातिर जनसंख्या, क्षेत्रफल, इंफ्रास्ट्रक्चर आदि के देखल जाला।[1] [2]

नगरपालिका के कुछ मुख्य वर्गीकरण:

विशाल नगरपालिका[संपादन करीं]

विशाल नगर या मेगा सिटी (अंग्रेजी: Megacity) बहुते बड़हन शहर ह, आमतौर पर अहिजा के महानगरीय जनसंख्या एक करोड़ या उ से अधिक होखेला[3][4] सटीक परिभाषा कुछ अलग-अलग हो सकत बा: संयुक्त राष्ट्र आर्थिक अउर सामाजिक मामिला विभाग के 2014 के "विश्व शहरीकरण संभावना" रिपोर्ट में अइसन शहरी क्षेत्र के गिनती करल गइल बा जेकर जनसंख्या 1 करोड़ से अधिका बा।[5] यूनिवर्सिटी ऑफ बोन के एगो रिपोर्ट में परिभाषित करल गइल बा कि इ शहर कुल आमतौर पर महानगर ह जेकर जनसंख्या 1 करोड़ या उ से अधिका बा।[6] कुछ अन्य संस्था सभ भी सूची जारी कइले बाड़ी सन जे में संतोषजनक मानदंड 50 लाख या 80 लाख बा आ जनसंख्या घनत्व 2,000 प्रति वर्ग किमी बा।[7] एगो विशाल नगर के फैलाव एगो या दुगो या तीनगो या उ से अधिक महानगर तक हो सकत बा। 2 करोड़ से अधिक के जनसंख्या वाला महानगर के मेटासिटी कहे के चलन भी बाटे।[7]

मेगासिटी टोक्यो
रैंक मेगासिटी देश महाद्वीप जनसंख्या
1 टोक्यो जापान एशिया 38,140,000[8]
2 शंघाई चीन एशिया 34,000,000[9]
3 जकार्ता इंडोनेशिया एशिया 31,500,000[10]
4 दिल्ली भारत एशिया 27,200,000[11]
5 सीओल उत्तरी कोरिया एशिया 25,600,000[12]
6 ग्वांगजौ चीन एशिया 25,000,000[9]
7 बीजिंग चीन एशिया 24,900,000[9]
8 मनिला फिलीपींस एशिया 24,100,000[11]
9 मुम्बई भारत एशिया 23,900,000[11]
10 न्यूयॉर्क संयुक्त राष्ट्र अमेरिका उत्तरी अमेरिका 23,876,155[13]

महानगरपालिका[संपादन करीं]

महानगरीय क्षेत्र भा मेट्रोपॉलिटन क्षेत्र (अंग्रेजी: Metropolitan area) भा मेट्रो एरिया या खाली मेट्रो (Metro) के नाँव से जानल जाए वाला क्षेत्र अइसन शहरी क्षेत्र होला जहाँ एक ठो कोर एरिया के आलावा शहर के आसपास के अइसन क्षेत्र, मोहल्ला, उपनगर नियर इलाका सभ के शामिल कइल जाला जवन आर्थिक आ व्यावसायिक रूप से मुख्य शहर (कोर एरिया) से अभिन्न रूप से जुड़ल होखे।[14][15][16]

हर संस्था के महानगर के परिभाषा में कुछ अंतर हो सकेला। भारत में एगो महानगर के जनसंख्या लगभग 10 लाख से ऊपर होखेला,[17]वहीं नेपाल में 3 लाख से अधिक के जनसंख्या वाला शहर के महानगर कहल जाले।[18]

उपमहानगरपालिका[संपादन करीं]

==नगरपालिका (नगर परिषद

नगर पंचायत[संपादन करीं]

इहो देखल जाय[संपादन करीं]

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. "Definition of municipality". www.merriam-webster.com. Retrieved 1 February 2018.
  2. "Definition of municipality". www.yourdictionary.com. Retrieved 1 February 2018.
  3. "Definition of megacity in English". Oxford Dictionaries. Archived from the original on 2018-03-27. Retrieved 27 मार्च 2018.
  4. "megacity Meaning in the Cambridge English Dictionary". dictionary.cambridge.org (अंग्रेजी में). Retrieved 27 मार्च 2018.
  5. "World Urbanization Prospects, The 2014 Revision" (PDF). UN DESA. 1 July 2015. p. 16.
  6. Kötter, Theo; Friesecke, Frank (1 मार्च 2009). "Developing urban Indicators for Managing Mega Cities". बिस्व बैंक. University of Bonn.
  7. 7.0 7.1 "Land Use and Land Use Change". seos-project.eu. Retrieved मार्च 26, 2018.
  8. उद्धरण खराबी:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named UN WUP 2016
  9. 9.0 9.1 9.2 OECD Urban Policy Reviews: China 2015, OECD READ edition. OECD iLibrary (अंग्रेजी में). OECD. 18 April 2015. p. 37. doi:10.1787/9789264230040-en. ISBN 9789264230033. ISSN 2306-9341. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (help)Linked from the OECD here
  10. "Jakarta Population 2014". World Population Review. Retrieved जनवरी 13, 2015.
  11. 11.0 11.1 11.2 "The Principal Agglomerations of the World". citypopulation.de. Retrieved 8 December 2017.
  12. http://www.yonhapnews.co.kr/bulletin/2016/09/07/0200000000AKR20160907086600002.HTML?input=1195m
  13. "Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2017 – United States – Combined Statistical Area; and for Puerto Rico - 2017 Population Estimates". United States Census Bureau. Retrieved अप्रैल 27, 2018.[मुर्दा कड़ी]
  14. "Metropolitan | Define Metropolitan at". Dictionary.com. Retrieved 2016-08-03.
  15. https://www2.census.gov/geo/pdfs/reference/GARM/Ch13GARM.pdf
  16. "Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas Main - People and Households - U.S. Census Bureau". Census.gov. Retrieved 2016-08-03.
  17. "Metropolitan Cities of India" (PDF). Central Pollution Control Board. National Informatics Centre. p. 3. Archived from the original (PDF) on 23 September 2015. Retrieved 28 July 2014. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (help)
  18. "परिमार्जित कार्यशर्त तथा कार्यविधि (मापदण्ड सहित): स्थानीय तह पुनर्संरचना प्राविधिक सहयोग समितिको परिमार्जित कार्यनिर्देश शर्त (ToR) तथा कार्यविधि" (PDF). www.llrc.gov.np. Border assessment commission of Rural/Urban area, special protected area and autonomous region. Archived from the original (PDF) on 31 August 2018. Retrieved 10 September 2018.