बैकाल झील

विकिपीडिया से
(बयकाल झील से अनुप्रेषित)
बैकाल झील
Lake Baikal
लोकेशनसाइबेरिया, रूस
निर्देशांक53°30′N 108°0′E / 53.500°N 108.000°E / 53.500; 108.000निर्देशांक: 53°30′N 108°0′E / 53.500°N 108.000°E / 53.500; 108.000
झील प्रकाररिफ्ट झील
आगमसेलेंगा नदी, बार्गुझिन नदी, ऊपरी अंगारा नदी
निकासअंगारा नदी
थाला560,000 किमी2 (6.027789833×1012 वर्ग फु)
थाला के देसरूसमंगोलिया
अधिकतम लंबाई636 किमी (395 मील)
अधिकतम चौड़ाई79 किमी (49 मील)
सतह क्षेत्र31,500 किमी2 (3.39×1011 वर्ग फु)[1]
औसत गहिराई744.4 मी (2,442 फीट)[1]
अधिकतम गहिराई1,642 मी (5,387 फीट)[1]
आयतन23,615.39 किमी3 (5,670 घन मील)[1]
जलनिवास समय330 years[2]
किनारा के लंबाई12,100 किमी (1,300 मील)[3]
सतह ऊँचाई455.5 मी (1,494 फीट)
जम जालेजनवरी–मई
दीप27 (ओल्खोन दीप)
आबादीसेवेरोबैकाल्स्क, स्लाईयुदाइंका, बैकाल्स्क, उस्त-बार्गुझिन
पैमानाप्राकृतिक: vii, viii, ix, x
संदर्भ754
इंस्क्रिप्शन1996 (20वाँ सेशन)
रकबा (एरिया)8,800,000 हे॰
1 किनारा के लंबाई कौनो सटीक माप ना हवे।

बैकाल झील (अंग्रेजी: Baikal lake) चाहे बयकाल झील (रूसी: о́зеро Байка́л ओज़ेरो बयकाल, बुर्यात भाषा: Байгал нуур बयगाल नुउर; मतलब: प्रकृति क झील) रूस में मौजूद एगो ताजा (मीठा) पानी के झील बा। ई दुनिया क सबसे गहिरी झील हवे आ दुनिया में सबसे बड़हन ताजा पानी क झील भी हवे। रिफ्ट झील के उदाहरण ई झील दुनियाँ के सभसे पुरान झील सभ में सामिल हवे।

बैकाल झील रूस देस के साइबेरिया इलाका के दक्खिनी हिस्सा में बाटे। ई रूस के संघीय राज्य इर्कुत्स्क ओब्लास्त (Irkutsk Oblast) आ बुर्यातिया (Buryatia) में स्थित बाटे। एकरे थाला में, मने कि जहाँ तक के पानी बह के एह में गिरे ला ओह बेसिन में रूस देस आ मंगोलिया के कुछ हिस्सा आवे लें।

कुल 23,615.39 किमी3 (5,670 घन मील) पानी वाली ई झील,[1] पानी में मात्रा भा अपने आयतन के हिसाब से दुनियाँ के सभसे बड़हन ताजा पानी के झील हवे, भले कैस्पियन सागर कुल पानी के मामिला में सभसे बिसाल होखे, ओकर पानी खारा पानी हवे; पृथिवी के ध्रुवन पर के आ ऊँच पहाड़न पर के बरफ आ जमीन भीतरी मीठा पानी के हटा दिहल जाय, तब धरती के कुल सतह पर मौजूद ताजा पानी के 22-23 % हिस्सा यही झील में बा[4][5] जे अमेरिका के बिसाल झील (ग्रेट लेक्स) के सगरी पानी से बेसी बाटे।[6] ई दुनियाँ के सभसे गहिरी झील भी हवे[7] जेकर गहिराई 1,642 मी (5,387 फीट) हवे[1] दुनियाँ के सभसे प्राचीन झील भी हवे,[8] जेकर उमिर 25-30 मिलियन बरिस (अढ़ाई-तीन करोड़ साल) अनुमानित कइल गइल बा।[9][10] बैकाल झील के कुल सतह के रकबा 31,722 किमी2 (12,248 वर्ग मील) हवे—पूरा बेल्जियम देस से कुछ बेसिए, चाहे भारतीय राज्य मेघालय (22,429 वर्ग किलोमीटर) से काफी बड़ बाटे—आ एह तरीका से ई सतह के रकबा के हिसाब से दुनियाँ के सातवीं सभसे बड़हन झील हवे।[11] इ झील दुनियाँ के सभसे साफ़ (किलियर देख्लाई पड़े वाला पानी वाली) झील सभ में भी गिनल जाले।[12]

बैकाल झील हजारन गो पौधा आ जानवरन के प्रजाति सभ के निवास के जगह हवे जेह में बहुत सारा एहिजे के मूल निवासी प्रजाति हईं। इ बुर्यात जनजाति के लोगन के मूल अस्थान हवे जे लोग बकरी, ऊँट, मवेशी, भेड़ आ घोड़ा पोसे ला[13] आ एह झील के पुरुबी तीरे के इलाका में रहे ला,[14] जहाँ औसत तापमान जाड़ा के मिनिमम तापमान −19 °C (−2 °F) से गर्मी के अधिकतम 14 °C (57 °F) तक ले होला।[15]

बैकाल के पूरुब के इलाका ट्रांसबैकालिया चाहे ट्रांसबैकाल (मने, बैकाल पार के इलाका) के नाँव से जानल जाला,[16] आ एह झील के आसपास के इलाका कुछ मोटा-मोटी परिभाषित क्षेत्र के रूप में बैकालिया के नाँव से जानल जाला। यूनेस्को द्वारा एह झील के बिस्व धरोहर स्थल सभ में 1996 में शामिल कइल गइल।[17]

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 "A new bathymetric map of Lake Baikal. Morphometric Data. INTAS Project 99-1669. Ghent University, Ghent, Belgium; Consolidated Research Group on Marine Geosciences (CRG-MG), University of Barcelona, Spain; Limnological Institute of the Siberian Division of the Russian Academy of Sciences, Irkutsk, Russian Federation; State Science Research Navigation-Hydrographic Institute of the Ministry of Defense, St. Petersburg, Russian Federation". Ghent University, Ghent, Belgium. Archived from the original on 2018-12-25. Retrieved 9 जुलाई 2009.
  2. M.A. Grachev. "On the present state of the ecological system of lake Baikal". Lymnological Institute, Siberian Division of the Russian Academy of Sciences. Archived from the original on 20 अगस्त 2011. Retrieved 9 जुलाई 2009.
  3. "Unique aquarium on Lake Baikal". Sputnik News. 23 जून 2004. Retrieved 10 जून 2017.
  4. Schwarzenbach, Rene P.; Philip M. Gschwend; Dieter M. Imboden (2003). Environmental Organic Chemistry (2 ed.). Wiley Interscience. p. 1052. ISBN 9780471350538.
  5. Tyus, Harold M. (2012). Ecology and Conservation of Fishes. CRC Press. p. 116. ISBN 978-1-4398-9759-1.{{cite book}}: CS1 maint: uses authors parameter (link)
  6. Bright, Michael, ed. (2010). 1001 natural wonders : you must see before you die. preface by Koichiro Mastsuura (2009 ed.). London: Cassell Illustrated. p. 620. ISBN 9781844036745.
  7. "Deepest Lake in the World". geology.com. Retrieved 18 अगस्त 2007.
  8. "Lake Baikal – A Touchstone for Global Change and Rift Studies". United States Geological Survey. Archived from the original on 29 June 2012. Retrieved 3 जनवरी 2016.
  9. "Lake Baikal – UNESCO World Heritage Centre". Retrieved 5 अक्टूबर 2012.
  10. "Lake Baikal: Protection of a unique ecosystem". ScienceDaily. 26 जुलाई 2017. Retrieved 16 जनवरी 2018.
  11. "The Oddities of Lake Baikal". Alaska Science Forum. Archived from the original on 3 February 2007. Retrieved 7 जनवरी 2007.
  12. Jung, J., Hojnowski, C., Jenkins, H., Ortiz, A., Brinkley, C., Cadish, L., Evans, A., Kissinger, P., Ordal, L., Osipova, S., Smith, A., Vredeveld, B., Hodge, T., Kohler, S., Rodenhouse, N. and Moore, M. (2004). "Diel vertical migration of zooplankton in Lake Baikal and its relationship to body size" (PDF). In Smirnov, A.I.; Izmest'eva, L.R. (eds.). Ecosystems and Natural Resources of Mountain Regions. Proceedings of the first international symposium on Lake Baikal: The current state of the surface and underground hydrosphere in mountainous areas. "Nauka", Novosibirsk, Russia. pp. 131–140. Archived from the original (PDF) on 2011-06-15. Retrieved 9 अगस्त 2009.{{cite book}}: CS1 maint: uses authors parameter (link)
  13. S. Hudgins (2003). The Other Side of Russia: A Slice of Life in Siberia and the Russian Far East. Texas A&M University Press. Retrieved 9 August 2009.
  14. M. Hammer; T. Karafet (1995). "DNA & the peopling of Siberia". Smithsonian Institution. Retrieved 9 August 2009.
  15. Fefelov, I.; Tupitsyn, I. (August 2004). "Waders of the Selenga delta, Lake Baikal, eastern Siberia" (PDF). Wader Study Group Bulletin. 104: 66–78. Retrieved 9 August 2009.
  16. Erbajeva, Margarita A.; Khenzykhenova, Fedora I.; Alexeeva, Nadezhda V. (2013-01-23). "Aridization of the Transbaikalia in the context of global events during the Pleistocene and its effect on the evolution of small mammals". Quaternary International. Quaternary interconnections in Eurasia: focus on Eastern Europe SEQS Conference, Rostov-on-Don, Russia, 21–26 June 2010 (अंग्रेजी में). 284: 45–52. Bibcode:2013QuInt.284...45E. doi:10.1016/j.quaint.2011.12.024. ISSN 1040-6182.
  17. "Lake Baikal – World Heritage Site". World Heritage. Retrieved 13 January 2007.