काल बैसाखी
काल बैसाखी चाहे नॉर्वेस्टर्स (Nor'westers) मानसून से ठीक पहिले भारत के पच्छिम बंगाल आ बांग्लादेश में आवे वाला आन्ही-तूफ़ान वाली लोकल हवा हवे। ई तेज झकोरेदार आन्ही वाली हवा होखे ले जेकरे साथे बरखा होखे ला। एकरा के प्री-मानसून बरखा भी कहल जाला। शब्द के अरथ होला बइसाख के महीना में आवे वाली तबाही; आसाम में इनहन के "बारदोली छीड़ा" कहल जाला।[1][2]
उत्पत्ती
[संपादन करीं]कालबैसाखी के आवे के समय आमतौर पर अप्रैल से शुरू होखेला आ तब ले चलत रहेला जब ले पूर्वोत्तर भारत में मानसून पूरा तरह से जम ना जाला। हालाँकि मार्चो में कबो-कबो कालबैसाखी आइल देखल गइल बा।
एह मौसमी घटना के रूप आ एकरे दौरान मौसम संबंधी बिसेस्ता देख के, एह तूफान के वैज्ञानिक भाषा में प्रोग्रेसिव डेरेचो (derecho) के रूप में बर्गीकरण कइल जाला।[3] कालबैसाखी आमतौर पर बिहार आ झारखंड के बीच के इलाका छोटानागपुर पठार से शुरू होखेला। ई धीरे-धीरे दक्खिन-पूरुब दिसा में आगे बढ़ेला आ ओड़िशा, पश्चिम बंगाल, आ असम में तूफानी हवा (कई बेर 100 किमी/घं (62 मील/घं) से बेसी), झमाझम बरखा, आ ओला के साथ तबाही मचावेला।
कबहूँ-कबहूँ जब ए इलाका में गरमी बहुत होखेला आ साथे में नमी वाला हवा घुस जाला, त बहुत जोरदार गरज-बिजरी वाला तूफान, थंडरस्टॉर्म, क रूप बन जाला।
कभी-काल्ह गंगा-ब्रह्मपुत्र डेल्टा में अगर नमी, गरमी आ उठाव (कन्वेक्शन) के सही मेल मिल जाला, त बवंडर (टॉरनेडो) भी बन सकत बा। 1989 में अइसने एगो भयानक बवंडर बांग्लादेश में आइल रहे, जवना में हजार से जादे लोग मर गइल रहल — आ ई दुनिया के सबसे जानलेवा बवंडर मानल गइल बा।[4][5]
इहो देखल जाय
[संपादन करीं]संदर्भ
[संपादन करीं]- ↑ Khullar, D. R. Geography Textbook-Hindi (Hindi में). New Saraswati House India Pvt Ltd. ISBN 978-93-5041-242-8.
- ↑ "कैसे मानसून-पूर्व वर्षा भारत के किसानो तथा बाजारों के लिए वरदान है". Jagranjosh.com. 23 मई 2017.
- ↑ US Department of Commerce, NOAA. "NWS JetStream - Where and When do Derechos Occur". www.weather.gov (अंग्रेजी में). Retrieved 2021-06-07.
- ↑ Finch, Jonathan; Dewan, Ashraf M. "Tornados in Bangladesh and East India –—". Bangladesh tornadoes. Retrieved 2008-08-23.
- ↑ "Kalbaisakhi strike to continue over West Bengal, Jharkhand , Odisha, gale winds likely". www.skymetweather.com (अंग्रेजी में). 2021-04-09. Retrieved 2021-05-12.
| ई जलवायु बिज्ञान/मौसम बिज्ञान–संबंधित लेख एगो आधार बाटे। जानकारी जोड़ के एकरा के बढ़ावे में विकिपीडिया के मदद करीं। |