थॉमस पेन

विकिपीडिया से
थॉमस पेन
Thomas Paine
Auguste Millière के बनावल पोर्ट्रेट (1880)
कैनवास पर तेल से
जनमथॉमस पेन[1]
जनवरी 29, 1737[Note 1]
थेटफोर्ड, नॉरफ्लॉक, ग्रेट ब्रिटेन
निधनजून 8, 1809(1809-06-08) (उमिर 72)
न्यू यॉर्क शहर, न्यू यॉर्क, यूएस
जुगप्रबोधन के युग
मतपरंपराEnlightenment, liberalism, republicanism
मुख्य इन्ट्रेस्ट
राजनीति, नीतिशास्त्र, धर्म
दसखत

थॉमस पेन (अंग्रेजी: Thomas Paine; फरवरी 9, 1737 [O.S. जनवरी 29, 1736][Note 1][Note 2][Note 3] 8 जून 1809) एगो अंग्रेज-अमेरिकन राजनीतिक एक्टिविस्ट, दार्शनिक, राजनीतिक सिद्धांतकार आ क्रांतिकारी रहलें। अमेरिका के संस्थापक लोग में से एक, थॉमस पेन अमेरिकी क्रान्ति के सुरुआत में दू गो बहुत परभावशाली पम्फलेट निकललें जिनहन के बहुत परसिद्धी मिलल। पेन, 1776 में रिबेलियन लोग के ब्रिटेन के शासन से स्वतंत्रता घोषित करे के प्रेरणा दिहलें।

इंग्लैंड के नॉरफ्लॉक काउंटी के एगो अस्थान थेटफोर्ड में पैदा पेन सन् 1774 ई॰ में बेंजामिन फ्रैंकलिन के मदद से अमेरिका गइलें, अमेरिकी क्रांति के सुरु होखे से ठीक पहिले। उनुके लिखल पम्फलेट कॉमन सेंस (1776) के ओह समय लगभग हर क्रांतिकारी पढ़ले या एकरे पाठ के सुनले होखी। अनुपात के हिसाब से देखल जाय त उनुकर ई रचना दुनिया के सर्बदा के बेस्ट सेलर कहाई। उनुकर दुसरी पम्फलेट के सीरीज, द अमेरिकन क्राइसिस (1776-83) भी एगो क्रांति समर्थक प्रकाशन रहे। कॉमन सेंस अतना परभावशाली रहे की जॉन एडम्स कहलें की, "कॉमन सेंस के लेखक के कलम के बिना वाशिंगटन के तलवार ब्यर्थ में उठल साबित भइल रहित।"

1790 के दशक में पेन मुख्य रूप से फ़्रांस में निवास कइलें आ फ्रांसीसी क्रांति में बहुत गहिराई ले शामिल रहलें। फ्रांसीसी क्रांति के आलोचक लोग के जबाब में ऊ राइट्स ऑफ मैन (1791) लिखलें। अंग्रेज लेखक एडमंड बर्क के ऊपर उनके साहित्यिक आक्रमण के कारण उनुपर अनुपस्थिती में 1792 में मुकदमा चलावल गइल। 1792 में ऊ फ्रांसीसी नेशनल कनवेंशन खातिर चुनल गइलें, भले उनुके फ्रांसीसी भाषो बोले ना आवे। दिसंबर 1793 में उनुके पेरिस में गिरफ्तार कइल गइल आ 1794 में रिहा कइ दिहल गइल। ऊ अपने पम्फलेट द एज ऑफ रीजन (1793-94) के कारण बहुत कुख्यात भइलें।

सन् 1802 ई में पेन अमेरिका लवट अइलें आ 8 जून 1809 के उनुकर निधन भइल। ईसाइयत के उनुके बिरोध के चलते उनुके दफनावे में खाली छह लोग शामिल भइल।

टिप्पणी[संपादन करीं]

  1. 1.0 1.1 Conway, Moncure D. (1908). The Life of Thomas Paine. Vol. Vol. I. p. 3. Cobbett, William, Illustrator. G. P. Putnam's Sons. Retrieved 2013-10-02. {{cite book}}: |volume= has extra text (help) – In the contemporary record as noted by Conway, Paine's birth date is printed in Volume I, page 3, as जनवरी 29, 1736–37. Common practice was to use a dash or a slash to separate the old-style year from the new-style year. Paine's birth date, between जनवरी 1, and मार्च 25, advances by eleven days and his year increases by one to फरवरी 9, 1737. The O.S. link gives more detail if needed.
  2. Contemporary records, which used the Julian calendar and the Annunciation Style of enumerating years, recorded his birth as जनवरी 29, 1736. The provisions of the British Calendar (New Style) Act 1750, implemented in 1752, altered the official British dating method to the Gregorian calendar with the start of the year on जनवरी 1 (it had been मार्च 25). These changes resulted in dates being moved forward 11 days, and for those between जनवरी 1 and मार्च 25, an advance of one year. For a further explanation, see: Old Style and New Style dates.
  3. Engber, Daniel (जनवरी 18, 2006). "What's Benjamin Franklin's Birthday?". Slate. Retrieved 2011-05-21. (Both Franklin's and Paine's confusing birth dates are clearly explained.)

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. Ayer, Alfred Jules (1990). Thomas Paine. University of Chicago Press. p. 1. ISBN 0-226-03339-2.