मुगलसराय जंक्शन रेलवे स्टेशन

विकिपीडिया से
Mughalsarai Junction
Pt. Deen Dayal Upadhyaya Junction
Express and passenger station
पं. दीन दयाल उपाध्याय जंक्शन रेलवे स्टेशन
General information
LocationMughalsarai – 232101, Uttar Pradesh
India
Coordinates25°16′36″N 83°07′02″E / 25.2767°N 83.1173°E / 25.2767; 83.1173निर्देशांक: 25°16′36″N 83°07′02″E / 25.2767°N 83.1173°E / 25.2767; 83.1173
Elevation79.273 मीटर (260.08 फीट)
Owned byIndian Railways
Operated byEast Central Railways
Line(s)Howrah–Delhi main line,
Howrah–Gaya–Delhi line,
Howrah–Allahabad–Mumbai line,
Gaya–Mughalsarai section,
Mughalsarai–Kanpur section,
Grand Chord,
Patna–Mughalsarai section,
Mughalsarai–Varanasi–Lucknow section
Platforms8
Tracks23
ConnectionsAuto stand
Construction
Structure typeStandard on ground
ParkingYes
Bicycle facilitiesYes
Other information
Station codeDDU
Zone(s) East Central Railway zone
Division(s) Mughalsarai

status=Functioning opened=1862; 162 years ago (1862) rebuilt= electrified=1961–63 passengers=3 lakh passengers per day pass_system= pass_year= pass_percent= map_type=India Uttar Pradesh map_dot_label=Mughalsarai Junction

map_caption=Location in Uttar Pradesh

मुगलसराय जंक्शन, आधिकारिक तौर पर पं. दीन दयाल उपाध्याय जंक्शन, (स्टेशन कोड: डीडीयू, पहिले एमजीएस ) भारत के उत्तर प्रदेश राज्य के मुगलसराय शहर में एगो रेलवे स्टेशन बा। [1] एह स्टेशन पर एशिया के सभसे बड़हन रेलवे मार्शलिंग यार्ड बा। [2] मुगलसराय यार्ड में एक महीना में लगभग 450–500 ट्रेन के सुविधा मिलेला। [3] प्रीमियम श्रेणी के पूरब ओर जाए वाली राजधानी ट्रेन आ दुरोंतो ट्रेन समेत सगरी ट्रेन रुक जाले (एहसे पूरा भारतीय रेलवे नेटवर्क में एकरा के अनोखा बनावेला; जवन एकरा के प्रयागराज जंक्शन, भोपाल जंक्शन, आगरा कैंट, ग्वालियर जंक्शन, खड़गपुर, नागपुर आदि जइसन अन्य प्रमुख रेलवे स्टेशनन से अलग करेला) एह स्टेशन पर बा। मुगलसराय में प्रमुख इंस्टालेशन में 147 इंजन वाला इलेक्ट्रिक इंजन शेड, 53 इंजन वाला डीजल इंजन शेड, वैगन आरओएच शेड अउरी 169 बेड के डिवीजनल अस्पताल शामिल बा।

इतिहास[संपादन करीं]

ईस्ट इंडियन रेलवे कंपनी दिल्ली आ हावड़ा के जोड़े के काम उन्नीसवीं सदी के मध्य से शुरू कइलस। कराची के लगे (अब पाकिस्तान में) गद्दर के बाद ई दुसरा सभसे बड़ रेलवे स्टेशन रहल जे 1862 में ब्रिटिश शासन के दौरान बनल। परसिद्ध रूप से पूरबी भारत के प्रवेश द्वार के रूप में जानल जाए वाला ई जंक्शन दिल्ली-कलकत्ता मार्ग के जोड़े के प्रोजेक्ट के हिस्सा के रूप में ब्रिटिश रेलवे कंपनी द्वारा बनावल गइल रहे जेकरा के ईस्ट इंडियन रेलवे के नाँव से जानल जाला।

ई स्टेशन ग्रांड ट्रंक रोड मार्ग पर स्थित बा। ई मुगल जमाना के सबसे व्यस्त गलियारा में से एगो रहे जवन पूरबी भारत के उत्तर से जोड़त रहे। 1862 में रेलवे के पटरी मुगलसराय के पार क के यमुना के पच्छिमी किनारे पहुँचल।[4] दिल्ली के थ्रू लिंक के स्थापना 1866 में भइल [5] ग्रांड कॉर्ड के कमीशन 1906 में भइल। [6]

गंडक के पार डफरिन पुल 1887 में खुलल रहे जवन मुगलसराय के वाराणसी से जोड़े ला।[7]

नाँव बदलाव[संपादन करीं]

ग्रांड ट्रंक रोड पर स्थापित ई स्टेशन एगो रोचक अतीत के सहेजे ला। शेर शाह सूरी द्वारा बनावल गइल ई सड़क अधिकतर कारवां सभ खातिर मुख्य मारग के काम कइलस, मध्यकालीन दौर में आ बहुत बाद में भी, पूर्वी भा दक्खिन भारत से उत्तर भारत के ओर यात्रा कइलस। जेतना व्यस्त रहे, आ अबहियों बा, सड़क के दुनो ओर कई गो सराय रहली स आ एही से एकर नाम — मुगलसराय पड़ल।

भारतीय जनसंघ के अध्यक्ष चुनला गइला के मुश्किल से दू महीना बाद 10 फरवरी 1968 के सांझ के दीन दयाल उपाध्याय लखनऊ से पटना खातिर सीयालदह एक्सप्रेस में सवार भइलन। कुछ घंटा बाद मुगलसराय स्टेशन प एगो प्लेटफार्म के छोर से कुछ सौ फीट दूर एगो खंभा के लगे उनुकर लाश मिलल।

एकरा बाद जवन भइल उ एगो लंबा अउरी शामिल जांच रहे कि संघ जवना प जोर देले रहे कि उ राजनीतिक मकसद से भइल हत्या ह। सीबीआई के जांच एकरा के दुर्घटना कहलस; दू गो आदमी डकैती के कोशिश में उनुकरा के ट्रेन से बाहर धकेले के कबूल कइले बाकिर सबूत के कमी का चलते बरी कर दिहल गइल; उपाध्याय के शरीर पर कवनो संघर्ष भा चोट के निशान ना रहे। आ संघ में सत्ता के आंतरिक लड़ाई का बारे में षड्यंत्र सिद्धांत आजुओ भरपूर बा। 1992 में उत्तर प्रदेश राज्य के तत्कालीन सरकार मुगलसराय के नाँव दीन दयाल उपाध्याय के नाँव पर रखे के कोसिस कइलस हालाँकि, बाबरी महजिद ध्वंस के बाद राज्य में हिंसा के प्रकोप के बाद मुख्यमंत्री कल्याण सिंह के इस्तीफा देवे के पड़ला पर ई योजना ठंडा बस्ता में हो गइल।[8] 2017 में भारत सरकार योगी आदित्यनाथ के नेतृत्व में राज्य सरकार द्वारा भेजल गइल एगो नया प्रस्ताव के मंजूरी दिहलस जवना में स्टेशन के नाम बदल दिहल गइल। [9] एह स्टेशन के आधिकारिक रूप से 4 जून 2018 के नाँव बदल के पंडित दीन दयाल उपाध्याय जंक्शन रखल गइल। [8]

विद्युतीकरण[संपादन करीं]

गया–मुगलसराय जंक्शन सेक्टर के विद्युतीकरण 1961-63 में भइल। मुगलसराय यार्ड में 1963-65 में विद्युतीकरण भइल। [10]

मार्शलिंग यार्ड[संपादन करीं]

मुगलसराय मार्शलिंग यार्ड एशिया के सबसे बड़ बा। [11] [12] [13] ई 12.5 किमी लंबा बाटे आ डेली लगभग 1,500 वैगन के संभालेला। रेलवे के ओर से टुकड़ा-टुकड़ा लोडिंग बंद होखला के बाद वैगन हैंडलिंग में गिरावट आइल बा। अपना चरम पर ई रोज 5,000 वैगन के संभालत रहे। भारतीय रेलवे पर मौजूद सगरी डिवीजनन में से मुगलसराय डिवीजन में सबसे जादा ट्रेन के संचालन होला – गुड्स आ कोचिंग दुनु के। ई भारत के पूरबी हिस्सा आ उत्तरी हिस्सा के बीच के पुल हवे। ई पिट हेड कोयला आ पावर हाउस, उपयोगकर्ता लोगन खातिर तैयार स्टील उत्पाद, देश के पूर्वी हिस्सा से खाद्य अनाज आ खाद आ उद्योगन के अन्य कच्चा माल के बीच के दूरी कम करे ला। पूर्वी मध्य रेलवे के दक्षता के निर्धारण में डिवीजन के परिचालन दक्षता के अहम भूमिका होला आ एह डिवीजन पर संचालन में कवनो तरह के झटका भा अक्षमता एगो संवेदनशील मामला बा जवन रेलवे के समग्र संचालन के प्रभावित करेला। अपना बहुते महत्व का चलते रेलवे बोर्ड मुगलसराय संभाग के कामकाज पर खास नजर राखेला. [11] [14]

शेड आ वर्कशाप[संपादन करीं]

मुगल सराय डीजल लोको शेड में WDM-2, WDM-3A आ WDS-5 डीजल लोको के घर बा। डीजल शेड में 50 इलेक्ट्रिक लोको भी बा, जवन कि सभ WAG-7 बा। मुगलसराय में उत्तरी रेलवे के डीजल लोको शेड रहे। एकरा के 2001 में बंद कर दिहल गइल। मुगलसराय इलेक्ट्रिक लोको शेड में 150 से अधिका इलेक्ट्रिक लोको राखल जा सकेलें। एहमें वैप-4 आ 70 से अधिका वैग-7 लोको शामिल बाड़ें। इलेक्ट्रिक शेड में हाल ही में वैग-9 इंजन राखल शुरू हो गइल बा।

भारतीय रेलवे के सबसे बड़ वैगन मरम्मत कार्यशाला मुगलसराय में बा। [15]

यात्री लोग के आवाजाही[संपादन करीं]

पं. दीन दयाल उपाध्याय जंक्शन भारतीय रेलवे के टॉप सौ बुकिंग स्टेशनन में शामिल बा।[16]

सुविधा सभ[संपादन करीं]

पं. दीन दयाल उपाध्याय जंक्शन रेलवे स्टेशन में 2 गो एसी कमरा, 4 गो गैर-एसी रिटायरिंग कमरा, आ दस बेड वाला गैर-एसी डोरमेटरी बा। एकरा में फूड प्लाजा आ 'जन आहर' (सस्ती खाना) के सुविधा बा। एह स्टेशन पर राष्ट्रीयकृत बैंकन के एटीएम बा।[17]

गैलरी[संपादन करीं]

इहो देखल जाय[संपादन करीं]

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. "After 156 years, Mughalsarai station renamed as Pandit Deen Dayal Upadhyaya Junction: Know all about it". India Today (अंग्रेजी में). 6 August 2018. Retrieved 17 June 2021.
  2. "[IRFCA] Indian Railways FAQ: Freight Sheds and Marshalling Yards". IRFCA. Retrieved 7 January 2020.
  3. Sood, Jyotika (17 October 2017). "Railways to invest Rs3,000 crore to mechanize, automate yards". Mint (अंग्रेजी में). Retrieved 1 February 2021.
  4. Dikshit, Rajeev (5 August 2017). "Mughalsarai: The many names of Mughalsarai". The Times of India (अंग्रेजी में). Retrieved 1 February 2021.
  5. "IR History: Early History (1832–1869)". IRFCA. Retrieved 19 June 2013.
  6. "IR History: Part III (1900–1947)". IRFCA. Retrieved 19 June 2013.
  7. "IR History: Part II (1870–1899)". IRFCA. Retrieved 19 June 2013.
  8. 8.0 8.1 "Mughalsarai station is now Deen Dayal Upadhyay station". India Today. 5 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  9. "Mughalsarai railway station renamed after Deen Dayal Upadhyaya: A look at stations that have been renamed recently". The Indian Express. 4 August 2017. Retrieved 21 August 2018.
  10. "History of Electrification". IRFCA. Retrieved 19 June 2013.
  11. 11.0 11.1 "Freight Sheds and Mashalling Yards". IRFCA. Retrieved 19 June 2013.
  12. "General Information" (PDF). East Central Railway. Retrieved 19 June 2013.
  13. "Mughalsarai: Tracks to Nowhere". Outlook India, 8 January 2001. Retrieved 19 June 2013.
  14. "Marshalling Yards". Indian Railway Employee. Retrieved 19 June 2013.
  15. "Sheds and workshops". IRFCA. Retrieved 19 June 2013.
  16. "Indian Railways Passenger Reservation Enquiry". Availability in trains for Top 100 Booking Stations of Indian Railways. IRFCA. Archived from the original on 10 May 2014. Retrieved 19 June 2013.
  17. "Mughalsarai Division, Commercial Department" (PDF). Indian Railways. Retrieved 19 June 2013.