क्वार्ट्ज

विकिपीडिया से
क्वार्ट्ज
स्फटिक
तिब्बत से मिलल एगो क्वार्ट्ज के क्रिस्टल
जनरल जानकारी
श्रेणीऑक्साइड खनिज[1][2]
फार्मूला
(रिपीट होखे वाला इकाई)
SiO2
स्त्रूंज बर्गीकरण4.DA.05 (ऑक्साइड)
डाना बर्गीकरण75.01.03.01 (टेक्टोसिलिकेट)
क्रिस्टल सिस्टमα-quartz: ट्राईगोनल
β-quartz: हेक्सागोनल
क्रिस्टल क्लासα-quartz: trapezohedral (class 3 2); β-quartz: trapezohedral (class 6 2 2)[3]
इकाई सेलa = 4.9133 Å, c = 5.4053 Å; Z=3
Identification
ColorColorless through various colors to black
Crystal habit6-sided prism ending in 6-sided pyramid (typical), drusy, fine-grained to microcrystalline, massive
TwinningCommon Dauphine law, Brazil law and Japan law
Cleavage{0110} Indistinct
FractureConchoidal
TenacityBrittle
मोहो पैमाना hardness7 – lower in impure varieties (defining mineral)
LusterVitreous – waxy to dull when massive
StreakWhite
DiaphaneityTransparent to nearly opaque
बिसेसक घनत्व2.65; variable 2.59–2.63 in impure varieties
ऑप्टिकल लच्छनUniaxial (+)
रिफ्रेक्टिव इंडेक्सnω = 1.543–1.545
nε = 1.552–1.554
Birefringence+0.009 (B-G interval)
PleochroismNone
पघिलाव बिंदु1670 °C (β tridymite) 1713 °C (β cristobalite)[3]
घुलावInsoluble at STP; 1 ppmmass at 400 °C and 500 lb/in2 to 2600 ppmmass at 500 °C and 1500 lb/in2[3]
अन्य बिसेसताlattice: hexagonal, Piezoelectric, may be triboluminescent, chiral (hence optically active if not racemic)
संदर्भ[1][4][5][6]

स्फटिक चाहे क्वार्ट्ज (अंग्रेजी: Quartz, क्वार्ट्ज) एगो खनिज हवे जे सिलिकन आ ऑक्सीजन के परमाणु सब से बनल होला आ एकर रचना SiO4 के रूप में होले अउरी ई सिलिकन-आक्सीजन के संरचना टेट्राहेड्रल क्रिस्टल के रूप में होखे ला जहाँ हर आक्सीजन अणु दू गो टेट्राहेड्रल द्वारा साझा कइल गइल होखे ला। एह तरीका से एकर रासायनिक फार्मूला सिलिकन डाइऑक्साइड (SiO2) के रूप में होखे ला। क्वार्ट्ज एह धरती के ऊपरी परत, क्रस्ट, पर पावल जाए वाला खनिज सभ में दुसरा सभसे बहुतायत से मिले वाला खनिज हवे आ ई एह मामिला में फेल्सपर भर से पीछे बा।[7]

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. 1.0 1.1 Quartz Archived 14 दिसंबर 2005 at the Wayback Machine. Mindat.org. Retrieved 2013-03-07.
  2. Quartz page on Mineralien Atlas
  3. 3.0 3.1 3.2 Deer, W. A., R. A. Howie and J. Zussman, An Introduction to the Rock Forming Minerals, Logman, 1966, pp. 340–355 ISBN 0-582-44210-9
  4. Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C. (eds.). "Quartz" (PDF). Handbook of Mineralogy. Vol. III (Halides, Hydroxides, Oxides). Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0962209724. Archived (PDF) from the original on 1 April 2010. Retrieved 21 October 2009.
  5. Quartz Archived 12 नवंबर 2006 at the Wayback Machine. Webmineral.com. Retrieved 2013-03-07.
  6. Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis (1985). Manual of Mineralogy (20 ed.). ISBN 0-471-80580-7.
  7. Anderson, Robert S.; Anderson, Suzanne P. (2010). Geomorphology: The Mechanics and Chemistry of Landscapes. Cambridge University Press. p. 187. ISBN 978-1-139-78870-0.