Jump to content

नस्तालीक़

विकिपीडिया से
(नस्तालीक से अनुप्रेषित)
Chalipa panel, Mir Emad.

नस्तालीक़ (نستعلیق‎), इस्लामी कैलिग्राफी के एक प्रमुख पद्धति ह। इका जन्म इरान में चौदहवीं-पन्द्रहवीं शताब्दी में भइल रहल। ई इरान, दक्षिणी एशिया एवं तुर्की के क्षेत्रवन में बहुतायत में प्रयोग होत रहल। कभी कभी इके प्रयोग अरबी लिखे खातिर भी कइल जाला। शीर्षक आदि लिखे खातिर इके प्रयोग खूब होखेला।

नस्तालीक के एगो रूप उर्दू एवं फारसी लिखे में प्रयुक्त होखेला। उर्दू अधिकांशतः नस्तालीक़ लिपि में लिखल जाला, जवन फ़ारसी-अरबी लिपि के एगो रूप ह। उर्दू दाहिना से बाँवे तरफ लिखल जायेला। भारत में उर्दू देवनागरी में भी लिखल जायेला।

वर्णमाला

[संपादन करीं]

नीचे के सारिणी में नस्त'अलिक लिपि आ उका उच्चारण दिहल गइल बा।

अक्षर (अकेला) अक्षर का नाम

अक्षर का नाम

उच्चारण IPA में उच्चारण
ا alif अलिफ़ अ, आ [ə, ɑ:] after a consonant;
ب be बे [b]
پ pe पे [p]
ت te * ते dental [t̪]
ٹ ṭe टे retroflex [ʈ]
ث se से [s]
ج jīm जीम [dʒ]
چ ce चे [tʃ]
ح baṛī he बड़ी हे [h]
خ xe ख़े ख़ [x]
د dāl दाल dental [d̪]
ڈ ḍāl डाल retroflex [ɖ]
ذ zāl ज़ाल ज़ [z]
ر re रे dental [r]
ڑ ṛe ड़े ड़ retroflex [ɽ] flap
ز ze ज़े ज़ [z]
ژ ze ज़े ज़ [ʒ]
س sīn * सीन [s]
ش śīn शीन [ʃ]
ص svād स्वाद [s]
ض zvād ज़्वाद ज़ [z]
ط to तो [t]
ظ zo ज़ो ज़ [z]
ع aen 'अएन 'अ [ɑ:] after a consonant;

otherwise [ʔ], [ə], or silent.

غ ġaen ग़एन ग़ [ɣ]
ف fe फ़े फ़ [f]
ق qāf क़ाफ़ क़ [q]
ک kāf काफ़ [k]
گ gāf गाफ़ [g]
ل lām लाम [l]
م mīm मीम [m]
ن nūn नून [n] or a nasal vowel
و vāo वाओ व, उ, ऊ, ओ, औ [v, u, ʊ, o,au]
ہ, ﮩ, ﮨ choṭī he छोटी हे ह्, अः, (आ) [ɑ] at the end of

a word,

otherwise [h] or silent

ھ do caśmī he दो चश्मी हे -ह (फ, थ, ठ, छ, भ,
ध, झ, घ बनाने के लिये)
indicates that the preceding consonant is

aspirated (p, t, ch, k) or murmured (b, d, j, g).

ی choṭī ye छोटी ये य, ई, ए, ऐ [j, i, e, ɛ]
ے baṛī ye बड़ी ये [eː]
ء hamzā हम्ज़ा 'अ, - [ʔ] or silent

* भारतीय मूल के शब्दवन में प्रयुक्त

उर्दू-देवनागरी लिप्यन्तरण

[संपादन करीं]
उर्दू देवनागरी उर्दू देवनागरी
ur ur
ur ur
ur ur
ur ur
ur ur
ur
ur ur
ur ur
ur
ur ख़
ur ur
ur ur
ur ज़
ur
ur ड़
ur ज़
ur श्ज़/झ़
ur
ur
ur
ur ज़
ur
ur ज़
ur
ur ग़
ur फ़
ur क़
ur ur
ur ur
ur
ur
ur
ur
ur व/ऊ
ur
ur य/ई
ur

बाहरी कड़ियाँ

[संपादन करीं]