बिसुवत रेखा

विकिपीडिया से
(विषुवत रेखा से अनुप्रेषित)
दुनिया की नक्शा पर बिसुवत रेखा

बिसुवत रेखा चाहे बिसुवत रेखा (अंग्रेजी: Equator) पृथ्वी के दू बराबर गोलार्ध (उत्तरी आ दक्खिनी) में बाँटे वाली रेखा हवे। एकर अक्षांश जीरो डिग्री (0°) होला मने कि बाकी जगहन कि अक्षांश क नाप-जोख एही की संदर्भ में होला। एकरा के जीरो डिग्री के पैरेलल भी कहल जाला।

एकरे आसपास के इलाका के भूमध्य-रेखीय प्रदेश भा बिस्वतरेखीय प्रदेश कहल जाला। जलवायु के बर्गीकरण में भी एह रेखा के आसपास के इलाका के बिसुवतरेखीय जलवायु मानल जाला। एह तरीका से कौनों भी भूगोली तत्व के साथे अगर भूमध्यरेखीय भा बिसुवत रेखीय (इक्विटोरियल) शब्द जुड़ल होखे तब ओकर मतलब ई होला कि ऊ चीज एही रेखा के आसपास के इलाका में पावल जाले भा संबधित बा।

परिचय[संपादन करीं]

पृथ्वी के बिसुवत रेखा के अक्षांश, परिभाषा के हिसाब से, चाप के 0° (जीरो डिग्री) होला। बिसुवत रेखा पृथ्वी पर अक्षांश सभ के पाँच गो उल्लेखनीय घेरा सभ में से एक हवे; बाकी चार गो दू गो ध्रुवीय घेरा (आर्कटिक सर्कल आ अंटार्कटिक सर्कल) आ दू गो उष्णकटिबंधीय घेरा (कर्क के उष्णकटिबंधीय आ मकर के उष्णकटिबंधीय घेरा) बाड़ें। बिसुवत रेखा अक्षांश के एकलौता रेखा हवे जे एगो बड़हन घेरा (ग्रेट सर्किल) भी हवे- मने कि, अइसन जेकर घेरा जेकर प्लेन ग्लोब के केंद्र से गुजरे ला। पृथ्वी के बिसुवत रेखा के प्लेन जब बाहर के ओर आकाशीय गोला के ओर बिस्तारित (प्रोजेक्ट) कइल जाला तब आकाशीय बिसुवत रेखा के परिभाषित करे ला।

पृथ्वी के मौसम के चक्र में भूमध्यरेखीय प्लेन साल में दू बेर सुरुज के बीच से गुजरे ला: मार्च आ सितंबर में विषुव पर। पृथ्वी पर मौजूद कौनों ब्यक्ति खातिर सुरुज एह समय सभ में बिसुवत रेखा के साथ (या आकाशीय बिसुवत रेखा के साथ) यात्रा करत लउके ला।

बिसुवत रेखा के चिन्हित कइल गइल जब ई इल्हेउ दास रोलास के पार करे ला, साओ टोमे आ प्रिंसिप में
ब्राजील के मकापा में बिसुवत रेखा के चिन्हित करे वाला मार्को जीरो स्मारक

बिसुवत रेखा पर मौजूद जगह सभ में सूर्योदय आ सूर्यास्त के समय सभसे छोट होला काहें से कि साल के अधिकतर समय सुरुज के रोजमर्रा के रास्ता क्षितिज के लगभग लंबवत रहे ला। दिन के रोशनी के लंबाई (सूरज उगला से सूर्यास्त) साल भर लगभग लगातार रहे ले; वायुमंडलीय रिफ्रेक्सन आ ई तथ्य कि सुरुज के डिस्क के केंद्र ना बलुक ऊपरी अंग के क्षितिज से संपर्क करे के कारण ई रात के समय से लगभग 14 मिनट ढेर होला।

बिसुवत रेखा पर पृथ्वी तनी उभड़ जाले; एकर औसत डायमीटर 12,742 किमी (7,918 मील) बाटे, बाकी बिसुवत रेखा पर व्यास ध्रुव सभ के तुलना में लगभग 43 किमी (27 मील) ढेर बाटे।

बिसुवत रेखा के लगे के जगह, जइसे कि फ्रेंच गुयाना के कौरो में गुयाना स्पेस सेंटर, स्पेसपोर्ट सभ खातिर बढ़िया जगह बाड़ें काहें से कि इनहन के घूर्णन गति कौनों भी अक्षांश से सभसे तेज होला, 460 मीटर (1,509 फीट)/सेकंड। जोड़े वाला वेग से अंतरिक्ष यान सभ के कक्षा में पूरब ओर (पृथ्वी के घूर्णन के दिशा में) लॉन्च करे खातिर जरूरी ईंधन कम हो जाला आ एकरे साथ-साथ अपोलो चंद्रमा पर उतरे नियर मिशन सभ के दौरान झुकाव के समतल करे खातिर महंगा पैंतराबाजी से बचावल जाला।[1]

इहो देखल जाय[संपादन करीं]

संदर्भ[संपादन करीं]

  1. William Barnaby Faherty; Charles D. Benson (1978). "Moonport: A History of Apollo Launch Facilities and Operations". NASA Special Publication-4204 in the NASA History Series. p. Chapter 1.2: A Saturn Launch Site. Archived from the original on 15 September 2018. Retrieved 8 May 2019. Equatorial launch sites offered certain advantages over facilities within the continental United States. A launching due east from a site on the equator could take advantage of the earth's maximum rotational velocity (460 मी/से (1,510 फुट/से)) to achieve orbital speed. The more frequent overhead passage of the orbiting vehicle above an equatorial base would facilitate tracking and communications. Most important, an equatorial launch site would avoid the costly dogleg technique, a prerequisite for placing rockets into equatorial orbit from sites such as Cape Canaveral, Florida (28 degrees north latitude). The necessary correction in the space vehicle's trajectory could be very expensive - engineers estimated that doglegging a Saturn vehicle into a low-altitude equatorial orbit from Cape Canaveral used enough extra propellant to reduce the payload by as much as 80%. In higher orbits, the penalty was less severe but still involved at least a 20% loss of payload.