औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थान

विकिपीडिया से

भारत में औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थान भारत सरकार के श्रम आ रोजगार मंत्रालय के तहत चलावल जाए वाला प्रशिक्षण संस्थान हवें, जवना में प्रशिक्षु लोग के तकनीकी काम में प्रशिक्षित कइल जाला।

कारीगर प्रशिक्षण योजना (सीटीएस)[संपादन करीं]

प्रशिक्षण महानिदेशालय (डीजीटी) 1950 में कारीगर प्रशिक्षण योजना के सुरुआत कइलस।[4] 130 से अधिका अलग-अलग विशेषता में प्रशिक्षण के अवधि छह महीना से लेके दु साल तक होखेला। कोर्स खातिर पूर्व शर्त 8वीं से लेके 12वीं तक के पास बा। प्रशिक्षण पूरा होखला प प्रशिक्षु अखिल भारतीय व्यापार परीक्षा (एआईटीटी) लिखेले। सफल उम्मीदवारन के राष्ट्रीय व्यापार प्रमाणपत्र (एनटीसी) दिहल जाला.

प्रवेश (दाखिला लेबे के बा)[संपादन करीं]

आईटीआई/आईटीसी के विभिन्न ट्रेड में प्रवेश हर साल अगस्त में होला। नया सत्र शुरू होखे से पहिले आईटीआई प्रवेश प्रक्रिया शुरू हो जाला। एह योजना के तहत सत्र 1 अगस्त से शुरू हो रहल बा। एनसीवीटी गाइडलाइन के तहत आईटीआई में दाखिला मेरिट आधारित / लिखित परीक्षा प कईल जाला। निजी आईटीआई में प्रवेश सीधे होला लेकिन एकरा में खर्च सरकारी आईटीआई कॉलेज से अधिक होला।

आईटीआई ट्रेड्स के नाम[संपादन करीं]

ट्रेड्स के नाम ट्रेड कोड
Additive Manufacturing Technician Three D Printing (NSQF) 400
ADVANCED CNC MACHINING TECHNICIAN (NSQF) 1001
Aeronautical Structure and Equipment Fitter (NSQF) 401
Agro Processing (NSQF) 402
Architectural Assistant (NSQF) 403
Architectural Draughtsman (NE) (NSQF) 405
Architectural Draughtsman (NSQF) 990
ARTISAN USING ADVANCED TOOL (NSQF) 1004
Attendant Operator (Chemical Plant) (NSQF) 406
Baker and Confectioner (NSQF) 407
Bamboo Works (NSQF) 408
BASIC DESIGNER AND VIRTUAL VERIFIER (MECHANICAL) (NSQF) 1005
Cane Willow and Bamboo Worker (NSQF) 413
Carpenter (NSQF) 966
Catering & Hospitality Assistant (NSQF) 415
CENTRAL AIRCONDITION PLANT MECHANIC(NSQF) 996
Civil Engineer Assistant (NSQF) 416
Computer Aided Embroidery And Designing (NSQF) 417
Computer Hardware & Network Maintenance (NSQF) 418
Computer Hardware & Networking Maintenance (One Year) (NSQF) 419
Computer Operator & Programming Assistant (VI) (NSQF) 420
Computer Operator and Programming Assistant 242
Computer Operator and Programming Assistant (NSQF) 421
Cosmetology (NSQF) 973
Cosmetology (NSQF) 409
COSMETOLOGY(NSQF) 999
Craftsman Food Production (Vegetarian) (NSQF) 423
Cutting & Sewing (VI) (NSQF) 425
Dairying 100
Dairying(NSQF) 993
Data Base System Assistant (NSQF) 427
Data Entry Operator (NSQF) 1012
Dental Laboratory Equipment Technician (NSQF) 430
Desk Top Publishing Operator (NSQF) 431
Desktop Publishing Operator (VI) (NSQF) 432
Digital Photographer (NSQF) 433
Draftsman Civil (NSQF) 436
Draughtsman (Civil) (DA) (NSQF) 438
Draughtsman (Civil) (NSQF) 991
Draughtsman (Mechanical) (NSQF) 439
Dress Making (NSQF) 440
Driver Cum Mechanic (NSQF) 1011
Early Childhood Educator 544
Early Childhood Educator(NSQF) 986
Electrician 231
Electrician (DST) (NSQF) 443
Electrician (NSQF) 442
Electrician Power Distribution (NSQF) 444
Electronics Mechanic (NSQF) 446
Electroplater 233
Electroplater (NSQF) 447
Event Management Assitant (NSQF) 1016
Fashion Design & Technology (NSQF) 449
Fibre to Home Technician (NSQF) 1017
Finance Executive (NSQF) 450
Fire Technology and Industrial Safety Management (NSQF) 451
Firemen (NSQF) 452
Fitter 227
Fitter (DST) (NSQF) 454
Fitter (NSQF) 453
Floriculture & Landscaping (NSQF) 455
Food & Beverages Services Assistant (NSQF) 456
Food Beverage (NSQF) 457
Food Production (General) (NSQF) 458
Footwear maker (NSQF) 459
Foundryman 214
Foundryman (NSQF) 460
Front Office Assistant (NSQF) 461
Fruit and Vegetable Processor (NSQF) 462
Geo Informatics Assitant (NSQF) 463
Hair & Skin Care (VI) (NSQF) 464
Health Safety & Environment (NSQF) 466
Health Sanitary Inspector (NSQF) 467
Horticulture (NSQF) 468
Horticulture (P) 921
Hospital House Keeping (NSQF) 470
House Keeper (NSQF) 471
Human Resource Executive (NSQF) 472
Industrial Painter (NSQF) 473
INDUSTRIAL ROBOTICS AND DIGITAL MANUFACTURING TECHNICIAN (NSQF) 1006
Information Communication Technology System Maintenance (NSQF) 474
Information Technology (NSQF) 475
Instrument Mechanic (Chemical Plant) (NSQF) 478
Instrument Mechanic (NSQF) 477
Interior Decoration and Designing (P) 926
Interior Design & Decoration (NSQF) 481
IoT Technician (Smart Agriculture)(NSQF) 987
IoT Technician (Smart City)(NSQF) 965
IoT Technician (Smart healthcare)(NSQF) 988
Laboratory Assistant (Chemical Plant) (NSQF) 485
Laboratory Assistant-Chemical Plant (NSQF) 486
Leather Goods Maker (NSQF) 487
Lift and Escalator Mechanic (NSQF) 490
Lift Mechanic (P) 929
Litho- Offset Machine Minder (NSQF) 492
Machinist (Grinder) (NSQF) 494
Machinist (NSQF) 493
Maintenance Mechanic (Chemical Plant) (NSQF) 495
MANUFACTURING PROCESS CONTROL AND AUTOMATION (NSQF) 1007
Marine Engine Fitter (NSQF) 496
Marine Fitter (NSQF) 497
Marketing Executive (NSQF) 498
Mason (Building Constructor) (NSQF) 499
Mech. Repair & Maintenance of Heavy Vehicles (NSQF) 500
Mech. Repair & Maintenance of Light Vehicles (NSQF) 501
Mechanic (Motor Vehicle) (NSQF) 502
Mechanic (Refrigeration and Air-Conditioning) (NSQF) 503
Mechanic (Tractor) (NSQF) 504
Mechanic Agriculture Machinery (NSQF) 505
Mechanic Auto Body Painting (NSQF) 507
Mechanic Auto Body Repair (NSQF) 508
Mechanic Auto Electrical and Electronics (NSQF) 509
Mechanic Communication Equipment Maintenance (NSQF) 510
Mechanic Computer Hardware (NSQF) 511
Mechanic Consumer Electronics (NSQF) 512
Mechanic Consumer Electronics Appliances (NSQF) 513
Mechanic Cum Operator Electronics Communication System (NSQF) 514
Mechanic Diesel (NSQF) 515
MECHANIC ELECTRIC VEHICLE (NSQF) 1002
Mechanic Industrial Electronics (NSQF) 516
Mechanic Lens/Prism Grinding (NSQF) 517
Mechanic Machine Tool Maintenance (NSQF) 518
Mechanic Mechatronics (NSQF) 519
Mechanic Medical Electronics (NSQF) 520
Mechanic Mining Machinery (NSQF) 521
Mechanic Radio & T.V. (NSQF) 523
Mechanic Two & Three Wheeler (NSQF) 985
Metal Cutting Attendant (VI) (NSQF) 527
Milk & Milk Product Technician (NSQF) 994
Multimedia Animation & Special Effects (NSQF) 530
Network Technician (NSQF) 1015
Office Assitant cum Computer Operator (NSQF) 532
Old Age Care (NSQF) 533
Operator Advanced Machine Tools (NSQF) 535
Painter General (NSQF) 536
Photographer (NSQF) 539
Physiotherapy Technician (NSQF) 540
Plastic Processing Operator (NSQF) 541
Plate Maker-Cum-Impositor (NSQF) 542
Plumber (NSQF) 543
Pump Operator-Cum-Mechanic (NSQF) 547
Radiology Technician (NSQF) 548
REFRIGERATION AND AIR CONDITIONING TECHNICIAN(NSQF) 998
Remotely Piloted Aircraft (RPA Drone Pilot) (NSQF) 1014
Secretarial Practice (English) 258
Secretarial Practice (English) (NSQF) 553
Sewing Technology (NSQF) 554
Sheet Metal Worker (DA) (NSQF) 556
Sheet Metal Worker (NSQF) 555
Smartphone Technician Cum App Tester (NSQF) 1013
Soil Testing and Crop Technician (NSQF) 559
Solar Technician 949
Solar Technician (Electrical) (NSQF) 561
Solar Technician (NSQF) 560
Spa Therapy (NSQF) 562
Spinning Technician (NSQF) 563
Stenographer & Secretarial Assistant (English) (NSQF) 564
Stenographer & Secretarial Assistant (Hindi) (NSQF) 565
Stone Mining Machine Operator (NSQF) 566
Stone Processing Machine Operator (NSQF) 567
Surface Ornamentation Techniques (Embroidery) (NSQF) 568
Surveyor 207
Surveyor (NSQF) 970
Surveyor (Two Years) 974
Technician Mechatronics (NSQF) 570
TECHNICIAN MEDICAL ELECTRONICS(NSQF) 995
Technician Power Electronics System (NSQF) 571
Textile Mechatronics (NSQF) 572
Textile Wet Processing Technician (NSQF) 573
Tool & Die Maker (Dies & Moulds) (NSQF) 574
Tool & Die Maker (Press Tools, Jigs & Fixtures) (NSQF) 575
Tourist Guide (NSQF) 576
Travel & Tour Assistant (NSQF) 577
Turner (NSQF) 578
Vessel Navigator (NSQF) 579
Weaving of Woolen Fabrics (NSQF) 580
Weaving Technician (NSQF) 581
Weaving Technician for Silk & Woolen Fabrics (NSQF) 582
Welder 312
Welder (DA) (NSQF) 585
Welder (Fabrication & Fitting) (NSQF) 586
Welder (GMAW & GTAW) (NSQF) 992
Welder (NSQF) 969
Welder (Pipe) (NSQF) 588
Welder (Structural) (NSQF) 589
Welder (Welding & Inspection) (NSQF) 590
Wireman (NSQF) 592

एनसीवीटी आईटीआई सीबीटी परीक्षा के तैयारी कईसे कईल जाला?[संपादन करीं]

ई सवाल ओह विद्यार्थियन से उठत बा. जे आईटीआई एडमिशन लेले बा आ अब उनकर परीक्षा नजदीक आ गइल बा। वैसे हम बता दीं कि हम आईटीआई भी कइले बानी। हम एनसीवीटी आईटीआई सीबीटी परीक्षा के भी तैयारी ऑनलाइन कईले रहनी, उहो मुफ्त में, हालांकि रउआ कई तरह से ऑनलाइन तैयारी कर सकतानी। बाकिर जवना वेबसाइट से हम तइयारी करत रहीं ओकर नाम रहे TestGive.com इहाँ से मॉक टेस्ट देके रउआ अपना परीक्षा के तैयारी कर सकतानी।

बता दीं कि आईटीआई सीबीटी परीक्षा के तइयारी खातिर Bharat Skills पर निमी क्वेश्चन बैंक जारी होला. ऊ सब सवाल एह मॉक टेस्ट में रहेला।

शिक्षुता प्रशिक्षण योजना[संपादन करीं]

आईटीआई पूरा कईला के बाद व्यापारी अलग-अलग उद्योग में अप्रेंटिसशिप के प्रशिक्षण ले सकतारे। एह योजना के कौशल विकास आ उद्यमिता मंत्रालय के तहत प्रशिक्षण महानिदेशालय द्वारा एह उद्देश्य से लागू कइल जाला कि "कौशल हासिल करे खातिर अकेले संस्थान सभ में दिहल जाए वाला प्रशिक्षण पर्याप्त ना होला आ वास्तविक कामकाजी जगह पर प्रशिक्षण से एकर पूरक होखे के जरूरत बा।

अप्रेंटिसशिप प्रशिक्षण के अवधि आम तौर प आईटीआई के अंतिम परीक्षा में आवे वाला लोग खातिर एक साल के होखेला, यानी एआईटीटी। फ्रेशर लोग खातिर आमतौर पर तीन साल लागेला। प्रशिक्षण के दौरान प्रशिक्षु लोग के हर महीना वजीफा दिहल जाला।